koloni (mikrobiyoloji) ne demek?

Mikrobiyal koloni, katı bir besiyeri veya yüzey üzerinde, tek bir mikroorganizma hücresinin sürekli çoğalması ile oluşan, gözle görülebilir mikroorganizma kümesidir.¹ Bakteriler, mayalar ve küfler koloni oluşturabilirler. Eğer uygun bir yüzey mevcutsa bu mikroorganizmalar çözeltide dağınık olarak üremek yerine koloniyal olarak üremeyi tercih ederler.² Mikrobiyal koloniler milyonlarca klon hücreden oluşurlar. Mesela 12 saatlik bir Escherichia coli kolonisinde yaklaşık 10<sup>7</sup>-10<sup>8</sup> hücre bulunur.³

Herhangi bir kontaminasyon yoksa, aynı kolonideki tüm hücreler tek bir ata hücrenin soyundan gelirler, yani genetik olarak birbirlerinin kopyasıdırlar. Koloni gelişimi sırasında ortaya çıkacak bir mutasyon bu kurala istisna oluşturabilir, fakat çok nadir görülen bir olaydır. Bu şekilde genetik olarak birbirinin aynısı bireyler içeren saf suşların elde edilmesi mikrobiyolojik çalışmalar açısından önemlidir. Saf suşlar, ilk elde edilen kolonilerin stok olarak kullanılıp, kültür besiyeri plaklarına tekrar yayılması ile elde edilir.

Koloni morfolojisi

Mikroorganizmalar tür, cins veya gruba özgü olarak farklı tip, büyüklük ve şekilde koloniler meydana getirirler. Kolonilerin fiziksel görünüş özelliklerine koloni morfolojisi adı verilir.⁴ Küf ve bakteri kolonileri birbirlerinden çok farklıyken, mayalar bakterilere benzer koloniler oluştururlar.⁵ Koloni morfolojisi bakteri türleri ve grupları için tanımlayıcı özelliktedir.⁶ Bu amaçla kolonilerin üstten görünüş tipi, kenarlarının şekli, dikey kesiti, yüzey yapısı ve rengi en çok kullanılan morfolojik özelliklerdir.⁷

Aynı bakterileri türü farklı besiyerleri ve yüzeylerde farklı koloniler oluşturabilir. Mesela E.coli kolonileri EMB besiyerinde kurşuni metalik gri renkte ürerken, CCA besiyerinde mavi mor renktedirler. Bunun nedeni bahsedilen ayırt edici besiyerlerinde bulunan boya ve metabolitlerdir. Bu durum özellikle hızlı bir şekilde bakteri varlığının tespiti ve tanımlamasının yapılmasını gerektiren su mikrobiyolojisi ve gıda mikrobiyolojisi alanlarındaki standart analiz yöntemlerinin oluşturulmasında kullanılmaktadır.

Koloni Oluşturan Birim

Koloni oluşturan birim (kob) mikrobiyolojide, belirli bir numunedeki canlı bakteri veya fungus hücresi sayısını tahmini olarak ifade etmek için kullanılan bir terimdir. Mikroorganizmaların kültürde çoğaltılması ve oluşan kolonilerin sayılması prensibine dayanır. Var olan tüm hücrelerin sayıldığı mikroskobik hücre sayımının aksine, cfu birimi ile sadece canlı hücreler sayılabilir. Koloni sayımı esnasında, kolonilerin tek bir hücreden mi, yoksa bir hücre kümesinden mi meydana geldikleri belirsizdir ve koloni oluşturan birim ifadesi bu belirsizliği göstermektedir.